Bijwerkingen van iets natuurlijks? Daar denken mensen vaak niet aan
Stel je voor: je stapt een serene, licht geurende praktijkruimte binnen. Zachte muziek speelt op de achtergrond. Een acupuncturist begroet je vriendelijk, je gaat liggen, en even later voel je nauwelijks merkbare prikjes op specifieke punten van je lichaam. Veel mensen ervaren acupunctuur als rustgevend, bijna meditatief. Maar dan, een paar uur later of de volgende dag, voel je je licht in je hoofd, misschien zelfs wat misselijk of vermoeid. Is dat normaal?
Hoewel acupunctuur vaak wordt gepresenteerd als een veilige, natuurlijke behandelvorm zonder chemische bijwerkingen, is het belangrijk om te weten dat *geen enkele behandeling helemaal risicoloos is*—ook acupunctuur niet. Volgens het National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH) komen bijwerkingen van acupunctuur zelden voor, maar zijn ze niet uitgesloten (NCCIH, 2022).
Voor patiënten die op zoek zijn naar alternatieven voor reguliere zorg of mensen met chronische pijn, kan acupunctuur veel verlichting bieden. Maar weten wat je kunt verwachten ná een behandeling is minstens zo belangrijk als weten wat er tijdens de sessie gebeurt. In dit artikel ontdek je de meest voorkomende bijwerkingen, hoe je ze kunt herkennen en wanneer je wél actie moet ondernemen. Daarnaast werpen we ook een blik op de toekomst: wat gebeurt er op het gebied van regelgeving rondom alternatieve zorg in Nederland?
Waarom acupunctuur werkt én toch iets kan losmaken
Acupunctuur is gebaseerd op een oud Chinees geneeskundig systeem waarin het lichaam wordt gezien als een netwerk van energiebanen (meridianen). Door met naalden bepaalde punten op deze banen te stimuleren, wordt de ‘qi’ (levensenergie) weer in balans gebracht. In moderne medische termen wordt vaak gesproken over stimulatie van zenuwen, bindweefsel en bloeddoorstroming (Zhao et al., 2022).
Maar elke ingreep, hoe subtiel ook, veroorzaakt een reactie van het lichaam. Acupunctuur is als een zachte duw tegen een systeem dat uit balans is. Soms komt die reactie direct — bijvoorbeeld een gevoel van ontspanning of een tijdelijke ‘high’. Andere keren volgt een zogenaamde *rebound* — lichte vermoeidheid of spierpijn. Volgens een grootschalig onderzoek in het vakblad *Archives of Internal Medicine* ervaart ongeveer 11% van de patiënten milde bijwerkingen na een acupunctuursessie (MacPherson et al., 2001).
Denk aan het effect van sporten na een lange tijd niets doen. Het is gezond, ja — maar je spieren protesteren de volgende dag. Zo kan het lichaam ook na acupunctuur reageren: niet per se negatief, maar wel merkbaar.
Wat kun je ervaren na een behandeling?
Hoewel ernstige complicaties zeldzaam zijn, bestaan er wel degelijk milde tot matige bijwerkingen. Dit zijn de meest voorkomende, met toelichting:
- Lichte duizeligheid of vermoeidheid: Komt vooral voor bij mensen die voor het eerst acupunctuur ondergaan. Dit kan een reactie zijn op diepe ontspanning of lage bloedsuikerspiegel, vooral als je niets hebt gegeten vooraf.
- Spierpijn of blauwe plekken: De huid of spieren kunnen licht gevoelig zijn op de plaatsen waar de naalden zijn ingebracht. Dat gaat meestal binnen één tot twee dagen weg.
- Emotionele ontlading: Sommige mensen voelen zich na een sessie emotioneel geraakt — soms zelfs huilerig of euforisch. Dit is een teken dat het lichaam oude spanningen loslaat.
- Kleine bloedingen: Een klein druppeltje bloed op de plek van de naald is niet ongebruikelijk. Mits steriel gewerkt wordt, is dit geen reden tot zorg.
- Slaapveranderingen: Sommigen slapen juist dieper na een behandeling, anderen ervaren kortdurend onrustige nachten.
Een fictief voorbeeld: Els (46) ging voor het eerst naar een acupuncturist vanwege migraine. “Ik voelde me die avond alsof ik een zware massage had gehad. De dag erna was ik vermoeid, maar daarna merkte ik dat de hoofdpijn minder werd.” Haar ervaring is niet ongebruikelijk — tijdelijke bijwerkingen kunnen voorafgaan aan verbetering.
Misverstanden en risico’s: wat moet je écht weten?
Er doen veel misverstanden de ronde over acupunctuur. Eén daarvan is dat het ‘altijd veilig’ is omdat het natuurlijk is. Die aanname is gevaarlijk. In de verkeerde handen of bij slechte hygiëne kan acupunctuur ernstige complicaties veroorzaken — denk aan infecties of, in zeer zeldzame gevallen, een klaplong door te diep prikken.
Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 1999) zijn de meeste ernstige complicaties te herleiden tot onvoldoende opgeleide beoefenaars. Daarom is het van groot belang dat patiënten kiezen voor geregistreerde acupuncturisten — bijvoorbeeld via de Nederlandse Vereniging voor Acupunctuur (NVA).
Daarnaast zijn er situaties waarin acupunctuur wordt afgeraden of extra voorzichtigheid vereist:
- Bij bloedingsstoornissen of gebruik van antistollingsmiddelen
- Tijdens zwangerschap — bepaalde punten kunnen weeën opwekken
- Bij angst voor naalden of ernstige psychische klachten
De les? Wees open tegen je behandelaar over je gezondheid, medicatie en medische geschiedenis. En kies altijd een professional die werkt volgens strikte hygiënerichtlijnen.
Wat brengt de toekomst? Nieuwe regels voor alternatieve zorg
Alternatieve geneeswijzen, waaronder acupunctuur, vallen in Nederland onder de zogenoemde “niet-reguliere zorg.” Tot op heden mogen deze behandelaars hun beroep uitoefenen zonder BIG-registratie, zolang ze geen medische diagnoses stellen. Maar de discussie over strengere regelgeving laait op.
In 2024 stelde de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) voor om alternatieve behandelaren beter te integreren in het zorglandschap — mits ze aan kwaliteitseisen voldoen (RVS, 2024). Een mogelijk gevolg hiervan is dat in de toekomst alleen gediplomeerde en geregistreerde acupuncturisten mogen werken, vergelijkbaar met hoe fysiotherapeuten nu geregistreerd zijn.
Voor patiënten betekent dit mogelijk meer duidelijkheid en bescherming. Maar voor beoefenaars zal het vragen om aanpassing, bijscholing en transparantie.
Intussen loont het voor patiënten om hun eigen onderzoek te doen en actief te vragen naar opleiding, ervaring en lidmaatschap van erkende beroepsverenigingen. Want met de juiste voorbereiding is acupunctuur nog steeds een waardevolle aanvulling op reguliere zorg.
Tot slot: luisteren naar je lichaam blijft de beste raadgever
Een tijdelijke bijwerking is niet altijd iets om je zorgen over te maken — soms is het een teken dat je lichaam reageert, opschoont of zich herstelt. Maar het is belangrijk dat je weet wat normaal is en wanneer je hulp moet inschakelen. De ervaring van elke patiënt is uniek, en dat vraagt om open communicatie, nieuwsgierigheid en kritisch denken.
Heb jij ooit een onverwachte reactie gehad na een alternatieve behandeling zoals acupunctuur? En wat deed je toen — negeerde je het, zocht je informatie of sprak je je behandelaar aan? Misschien is het tijd om die ervaring opnieuw onder de loep te nemen.
