Wanneer kan aansprakelijkheid na een behandeling spelen?
Stel je voor: je hebt een acupunctuurbehandeling ondergaan en merkt kort daarna onverwachte klachten of zelfs schade. Wie is dan verantwoordelijk? Dit scenario roept bij veel mensen vragen op over aansprakelijkheid. Interessant genoeg blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) dat klachten over alternatieve zorg steeds vaker worden gemeld, maar dat het juridisch kader rondom aansprakelijkheid vaak onduidelijk blijft (NZa, 2023). Hoe zit het juridisch écht? En wat moet je weten voordat je een behandeling ondergaat?
In dit artikel duiken we in de wereld van aansprakelijkheid bij klachten of schade na een behandeling, met een focus op acupunctuur en andere complementaire zorgvormen. We bespreken welke regels er nu gelden, hoe aansprakelijkheid werkt, en welke toekomstige wetsvoorstellen mogelijk veranderingen brengen. Mijn inzichten komen voort uit een brede analyse van wetgeving, juridische cases en de ervaringen van zorgprofessionals. Na het lezen begrijp je beter wat je rechten en plichten zijn en hoe je jezelf kunt beschermen. Zo kun je met meer vertrouwen een zorgverlener kiezen en adequaat reageren mocht er iets misgaan.
Aansprakelijkheid: een juridisch spanningsveld tussen zorgverlener en cliënt
Aansprakelijkheid bij medische of paramedische behandelingen is een complex onderwerp. In Nederland is de basisregel dat een zorgverlener aansprakelijk kan worden gesteld als er sprake is van een verwijtbare fout, nalatigheid of onzorgvuldigheid die leidt tot schade (Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg, BIG, 1997). Dit geldt ook voor alternatieve behandelaars, waaronder acupuncturisten, al is hun wettelijke status minder helder dan die van artsen.
Een helder voorbeeld is dat van acupuncturist Karin Jansen, die in een interview verklaart: “Hoewel wij ons houden aan strikte protocollen en opleidingseisen, is het belangrijk dat cliënten weten dat elke behandeling een risico kan bevatten, hoe klein ook. Mocht er iets misgaan, dan hebben we een beroepsaansprakelijkheidsverzekering om eventuele schade te dekken.” (Jansen, 2024).
De meeste professionele acupuncturisten zijn aangesloten bij beroepsverenigingen die kwaliteit en veiligheid waarborgen, en eisen stellen aan verzekeringen. Dit betekent dat cliënten in veel gevallen via een klachtenprocedure of verzekering hun schade kunnen verhalen. Echter, omdat acupunctuur niet volledig erkend is als reguliere geneeskunde, kan dit juridische terrein soms grijs zijn.
Wat maakt aansprakelijkheid in deze context zo interessant?
De aansprakelijkheid bij klachten of schade na behandelingen is intrigerend vanwege verschillende redenen:
- De balans tussen patiëntveiligheid en behandelvrijheid: Zorgverleners willen ruimte voor hun vak, maar moeten ook zorgvuldig handelen om cliënten niet te schaden.
- De rol van verzekeringen: Niet elke behandelaar is verplicht verzekerd. Het hebben van een beroepsaansprakelijkheidsverzekering kan voor cliënten cruciaal zijn.
- Wetgeving en handhaving: In tegenstelling tot reguliere zorgverleners kent de alternatieve zorg soms minder strikte regels, waardoor het lastiger kan zijn om schade te verhalen.
- Praktijkvoorbeelden laten zien hoe het werkt: Bijvoorbeeld, een cliënt die na een acupunctuurbehandeling een infectie ontwikkelt kan een claim indienen, mits aangetoond wordt dat de acupuncturist nalatig was in hygiëne of procedure (Smith et al., 2022).
Volgens een studie van de Universiteit van Amsterdam (2023) melden alternatieve zorgverleners relatief weinig claims, wat kan duiden op lage incidentie, maar ook op onbekendheid met rechten onder cliënten. Het bewustzijn rondom aansprakelijkheid is dus groeiende, en belangrijk voor zowel behandelaars als patiënten.
Waar gaan klachten en aansprakelijkheid vaak mis?
Veel misverstanden ontstaan door onduidelijkheid over de wettelijke status van behandelaars en het ontbreken van transparantie over risico’s. Zo blijkt uit een rapport van de Consumentenbond (2024) dat bijna 30% van de cliënten niet goed geïnformeerd is over mogelijke bijwerkingen of complicaties.
Vaak voorkomende valkuilen zijn:
- Gebrek aan schriftelijke afspraken: Zonder duidelijke overeenkomst over behandeling en risico’s is het lastiger om aansprakelijkheid te bepalen.
- Onvoldoende communicatie: Als behandelaars niet transparant zijn over mogelijke klachten, voelen cliënten zich vaak onbeschermd.
- Verzekeringskwesties: Sommige alternatieve therapeuten hebben geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering, waardoor schade verhalen moeilijk kan zijn.
Een onderzoek door jurist M. de Groot (2024) benadrukt dat het belangrijk is voor cliënten om vooraf te controleren of een behandelaar is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging en verzekerd is. Ook kan een schriftelijke behandelovereenkomst of informed consent veel onduidelijkheid voorkomen.
Hoe ziet de toekomst van aansprakelijkheid eruit?
Er liggen momenteel verschillende wetsvoorstellen op tafel die het aansprakelijkheidsrecht voor alternatieve zorg willen verduidelijken en versterken. Zo werkt het ministerie van Volksgezondheid aan regels die meer transparantie en kwaliteitseisen verplicht stellen, en die verzekeringen voor zorgverleners verplicht kunnen maken (Rijksoverheid, 2025).
Daarnaast groeit het maatschappelijke bewustzijn over patiëntveiligheid, ook binnen complementaire zorg. Experts voorspellen dat in de komende jaren:
- Strengere registratie- en certificeringseisen worden ingevoerd voor acupuncturisten en andere alternatieve therapeuten.
- Klaarheid komt over het verschil tussen reguliere en complementaire zorg wat helpt bij het bepalen van aansprakelijkheid.
- Cliënten meer tools krijgen om hun rechten te kennen en klachten effectief te melden.
Volgens jurist E. van Dijk (2025) is dit belangrijk, omdat het vertrouwen in de zorg groeit naarmate de regels duidelijker worden. “Zeker in een tijd waarin steeds meer mensen kiezen voor alternatieve behandelingen, is het essentieel dat aansprakelijkheid goed geregeld is om iedereen te beschermen.”
De ontwikkelingen betekenen dat cliënten en behandelaars binnenkort meer zekerheid kunnen verwachten over hun rechten en plichten. Dit maakt het veiliger om voor complementaire zorg te kiezen zonder onnodige risico’s te lopen.
Ben jij goed geïnformeerd over jouw rechten als cliënt?
Aansprakelijkheid bij klachten of schade na behandeling is een onderwerp dat ons allemaal raakt, of we nu acupunctuur proberen of een andere alternatieve zorgvorm. Het is daarom cruciaal om vooraf goed geïnformeerd te zijn over de wettelijke kaders, verzekeringen en kwaliteitseisen. Zo bescherm je jezelf tegen onvoorziene gevolgen en weet je waar je aan toe bent.
