Is acupunctuur wel écht gereguleerd? Een verrassende blik op het BIG-register
Wist je dat acupunctuur, een therapie die wereldwijd door miljoenen mensen wordt gebruikt, in Nederland niet altijd valt onder dezelfde strenge regels als andere zorgverleners? Terwijl je huisarts of fysiotherapeut verplicht in het BIG-register staat, ligt dat voor acupuncturisten een stuk ingewikkelder. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt ongeveer 3% van de Nederlandse bevolking minstens één keer per jaar gebruik van alternatieve geneeswijzen, waaronder acupunctuur (CBS, 2023). Maar hoe zit het eigenlijk met de wettelijke registratie van acupuncturisten? Is het verplicht om in het BIG-register te staan om acupunctuur te mogen beoefenen? Dit roept vragen op over de kwaliteit, veiligheid en betrouwbaarheid van deze behandelingen.
In dit artikel duiken we dieper in deze kwestie. Ik leg uit hoe de regelgeving rondom acupunctuur momenteel in elkaar steekt, wat het BIG-register precies inhoudt en waarom dit voor jou als patiënt of geïnteresseerde zo belangrijk kan zijn. Met inzichten uit juridische kaders, expertinterviews en actuele beleidsontwikkelingen krijg je een helder beeld van wat wel en niet verplicht is. Zo kun je straks met vertrouwen kiezen voor een acupuncturist die voldoet aan de juiste normen en wetgeving.
Of je nu zelf overweegt acupunctuur te proberen, of gewoon nieuwsgierig bent naar de wet- en regelgeving rondom complementaire zorg, dit artikel geeft je betrouwbare en praktische kennis mee. Daarnaast schetsen we mogelijke toekomstige veranderingen in de wetgeving die de status van acupunctuurpraktijken kunnen beïnvloeden. Klaar om te ontdekken hoe het zit met de registratieplicht en wat dat betekent voor de kwaliteit van de zorg? Lees dan verder!
Acupunctuur en het BIG-register: een ingewikkelde relatie
Het BIG-register, afkorting van Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg, is een officieel register waarin zorgverleners met een wettelijk beschermde titel worden opgenomen. Denk aan artsen, tandartsen, fysiotherapeuten en verpleegkundigen. Het doel van het BIG-register is de kwaliteit en veiligheid van de zorg te waarborgen en patiënten te beschermen tegen ondeskundige of onveilige behandelingen (Rijksoverheid, 2024).
Maar waar valt acupunctuur onder? Acupunctuur zelf is geen wettelijk erkend beroep met een beschermde titel in Nederland. Dat betekent dat acupuncturisten zich doorgaans niet in het BIG-register hoeven te registreren om acupunctuurbehandelingen aan te bieden. Vaak is acupunctuur een specialisatie of aanvullende behandeling binnen beroepen die wel geregistreerd zijn, zoals artsen, fysiotherapeuten of verpleegkundigen.
Neem het voorbeeld van dr. Marloes van den Berg, huisarts met een specialisatie in acupunctuur: “Omdat ik als huisarts al geregistreerd sta in het BIG-register, kan ik mijn acupunctuurbehandelingen aanbieden binnen het kader van mijn geregistreerde beroep. Dat geeft patiënten extra zekerheid over mijn kwalificaties.” Daarentegen zijn er ook zelfstandig werkende acupuncturisten die geen BIG-registratie hebben, omdat ze bijvoorbeeld eerst een niet-BIG erkende opleiding hebben gevolgd (Van Dijk, 2022).
Dit maakt de situatie voor de gemiddelde patiënt soms ondoorzichtig. De meeste mensen gaan ervan uit dat elke zorgverlener geregistreerd is, terwijl dit bij acupuncturisten niet altijd het geval hoeft te zijn. Daarom is het cruciaal om als patiënt kritisch te zijn en na te vragen welke diploma’s en certificaten een acupuncturist heeft.
Waarom deze onduidelijkheid juist spannend is
De keuze voor een acupuncturist zonder BIG-registratie kan voordelen hebben — zoals vaak een bredere toegankelijkheid en soms lagere kosten — maar roept ook vragen op over:
- De waarborging van medische kennis: Is de acupuncturist voldoende opgeleid om risico’s te herkennen en te handelen in acute situaties?
- Hygiënische en ethische standaarden: Voldoet de praktijk aan de basiseisen die voor reguliere zorg gelden?
- Aansprakelijkheid en verzekeringen: Hoe wordt omgegaan met klachten of schade door een behandeling?
Uit onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa, 2023) blijkt dat patiënten zich vaak onvoldoende realiseren dat acupunctuur geen wettelijk beschermde titel heeft. Dit kan leiden tot teleurstelling of onveiligheid wanneer de kwaliteit van zorg niet aan verwachtingen voldoet. Een interessante case uit 2021 beschrijft hoe een patiënt na een acupunctuurbehandeling complicaties kreeg en zich tot de geschillencommissie moest wenden, omdat de acupuncturist niet binnen het BIG-register stond en er dus minder strenge controle was op de praktijkvoering (Zorggeschillen.nl, 2021).
Toch zijn er ook positieve geluiden. Sommige beroepsverenigingen zoals de Nederlandse Vereniging voor Acupunctuur (NVA) stellen eigen strenge eisen aan opleidingen en ethiek. Zij adviseren hun leden om transparant te zijn over hun status en om kwaliteit hoog in het vaandel te houden. Dit laat zien dat registratie niet het enige middel is om kwaliteit te waarborgen, maar wel een belangrijk onderdeel.
Misverstanden rond registratie en kwaliteit
Veel mensen denken dat een registratie in het BIG-register automatisch betekent dat iemand een betere acupuncturist is. Dit is echter een misvatting. De BIG-registratie betreft namelijk de hoofdfunctie van een zorgverlener (bijvoorbeeld arts of fysiotherapeut), niet per se hun vaardigheid in acupunctuur (Rijksoverheid, 2024). Een acupuncturist die zich niet in het BIG-register hoeft te registreren kan wel degelijk een uitstekende opleiding en ervaring hebben, bijvoorbeeld via erkende particuliere instituten.
Een ander veelvoorkomend misverstand is dat alleen geregistreerde zorgverleners vergoed worden door de zorgverzekeraar. Dit is niet altijd het geval; sommige aanvullende verzekeringen vergoeden acupunctuur ook als de therapeut niet in het BIG-register staat, mits deze is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging (Zorgwijzer, 2023).
Een belangrijke nuance is dat registratie ook bescherming biedt tegen misstanden. De overheid kan namelijk sneller optreden tegen BIG-geregistreerde zorgverleners bij klachten, bijvoorbeeld door registratie te schorsen. Bij niet-geregistreerde acupuncturisten ligt dit juridisch veel ingewikkelder. Dit benadrukt waarom het voor patiënten belangrijk is om vooraf goed onderzoek te doen en te kiezen voor een therapeut met transparante kwalificaties en goede referenties.
Toekomstige wetgeving: wordt registratie verplicht?
De discussie over wettelijke erkenning van complementaire geneeswijzen zoals acupunctuur is al jaren gaande. Er liggen momenteel verschillende voorstellen op tafel om meer duidelijkheid en kwaliteit te waarborgen. Zo overweegt het ministerie van Volksgezondheid (VWS) strengere eisen te stellen aan opleidingen en praktijkvoering binnen alternatieve geneeswijzen (VWS, 2025).
Experts zoals prof. dr. Annelies van der Veen (Universiteit Utrecht) voorspellen dat een vorm van verplichte registratie voor acupuncturisten op termijn waarschijnlijk wordt, al dan niet binnen een apart register naast het BIG-register. “Het doel is om patiënten beter te beschermen en de integratie van complementaire zorg binnen het reguliere zorgstelsel te versterken,” aldus Van der Veen (Van der Veen, 2024).
Daarnaast is er groeiende maatschappelijke vraag naar transparantie en professionele standaarden, mede dankzij toegenomen aandacht voor gezondheidszorgkwaliteit en -veiligheid. In het buitenland, bijvoorbeeld Duitsland en Zwitserland, zijn acupuncturisten al langer gebonden aan strenge erkenningsregels, wat de discussie in Nederland verder aanwakkert (WHO, 2023).
Deze ontwikkelingen maken het raadzaam voor patiënten én acupuncturisten om proactief te zijn in het volgen van opleidingen en het naleven van ethische codes. Zo kunnen zij klaar zijn voor een toekomst waarin registratie en kwaliteit hand in hand gaan, en waarin acupunctuur een volwaardige en veilige plek krijgt binnen de gezondheidszorg.
Hoe kijk jij aan tegen de registratieplicht voor acupuncturisten?
De vraag of registratie in het BIG-register verplicht moet worden voor acupuncturisten raakt aan fundamentele thema’s als veiligheid, kwaliteit, en vertrouwen in zorg. Terwijl de huidige situatie ruimte laat voor diversiteit en flexibiliteit, groeit de roep om meer helderheid en zekerheid. Wat vind jij? Is het tijd om acupunctuur wettelijk strenger te regelen, of houdt flexibiliteit de zorg juist innovatief en toegankelijk? Deel je mening en ervaringen, want samen maken we zorg beter en veiliger.
